Joost Lagendijk
Op 13 april jongstleden sprak Joost Lagendijk in de Vredestuin over de situatie in Turkije en het, toen aanstaande, referendum voor een publiek van ruim 50 mensen. Het was een interessant betoog. Helaas is er van zijn inleiding geen verslag gemaakt. Doch Joost verwijst naar een artikel van zijn hand in de Groene Amsterdammer : https://www.groene.nl/artikel/krijgt-erdogan-zijn-zin .
Ook een artikel in “de Helling”, het blad van het Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks, van deze maand geeft een indruk van de visie van Joost.https://bureaudehelling.nl/artikel-tijdschrift/wie-drukt-het-eerst-op-de-resetknop-turkije-of-de-eu
Veel vragen werden er gesteld dat leidde tot een levendige discussie. Jan Schaake herhaalde de vragen voor de mensen achter in de zaal.
Tiny Hannink heeft haar impressie genoteerd:
Vredestuin-bijeenkomst, bij Enschede voor Vrede.
Op donderdagavond 13 april 2017 kwam Joost Lagendijk spreken over “Het Turkije van Erdoğan” in de Wintertuin van De Wonne, in Enschede. Joost zal met ons in gesprek gaan over wat het programma is van Recep Tayyip Erdoğan en waaruit zijn populariteit bestaat.
Joost Lagendijk was van 1998 tot 2009 lid van het Europees Parlement en vanaf 2004 voorzitter van de delegatie voor Turkije van het Europees Parlement. Sindsdien is hij werkzaam als politiek analist en publicist, onder andere als docent aan de Sabanci Universiteit in Istanbul en senior adviseur van het European Policy Center. Daarnaast is hij columnist van Zaman en Zaman Today. [Turkse kranten, sinds 5 maart 2016 onder censuur geplaatst] Ook schreef hij (met zijn vrouw, de Turkse freelance journaliste Nevin Sungur) in 2013 het boek “De Turken komen eraan” en in 2016 “Erdoğan in een notendop”. Na de presentatie van het laatstgenoemde boek, afgelopen najaar, werd hij niet meer toegelaten tot Turkije, dat al bijna tien jaar zijn woonplaats is.
In een goed gevulde wintertuin zaten mensen met Nederlandse wortels, maar ook met Turkse, Armeense en Koerdische achtergrond. Allemaal mensen met bijzondere interesse voor Turkije, haar president en de verkiezingen die enkele dagen later zullen plaatsvinden. Eerst gaf Joost een korte, maar duidelijke schets van het Turkije van nu en de betekenis van de president, Recep Tayyip Erdoğan.
In 1994 wordt Erdoğan gekozen als burgemeester van Istanbul. Hier ontpopt hij zich als pragmatisch manager, die veel grote stadsproblemen effectief aanpakt.
In 2003 krijgt hij de leiding over de regering. Hij gaat effectief aan het werk. De economie maakt een prima opleving door, in de jaren 2002 – 2007 is de groei van het Bruto Binnenlands Product gemiddeld 6 % per jaar.
Er komen veel nieuwe woningen, zodat jonge mensen niet langer bij hun ouders hoeven wonen. Op het platte land komen nieuwe wegen, afgelegen gebieden worden goed bereikbaar.
Openbaar vervoer, ziekenhuizen, (ook bereikbaar voor armen en ouderen) worden aanmerkelijk verbeterd. In deze periode werkt Erdoğan effectief samen met Fethullah Gülen. Deze heeft een indrukwekkend netwerk opgebouwd van scholen, universiteiten en andere opleidingsinstituten.
Na 2011 gaat de samenwerking stroever en in 2013 is het oorlog tussen deze twee.
De coupe van 15 juli 2016 wordt door Erdoğan toegeschreven aan Gülen en zijn beweging.
Na 2011 wordt Erdoğan steeds meer een autocraat, waarbij vooral de persvrijheid in het gedrang komt.
Voor de pauze vertelt Joost nog over zijn verwachtingen over het referendum.
Als de meerderheid een ja-stem geeft, heeft Erdoğan heel veel macht. Mocht het een nee-stem worden, heeft hij de mogelijkheid om nieuwe verkiezingen uit te schrijven. De verwachting is, dat zijn APK de meerderheid krijgt. De drempel om in het parlement te komen is 10%, de verwachting is dat maar enkele partijen dat zullen halen. De stemmen van de partijen onder de 10% gaan dan ook naar de winnaar, zodat zij een ruime meerderheid hebben. Dan kan Erdoğan de wijzigingen die hij wenst zonder referendum doorvoeren.
Hierna staat de koffie en thee klaar, waarna snel wordt verder gegaan, de ervaring van Joost is, dat er altijd te weinig tijd voor vragen is.
De zaal voelt zich erg betrokken en staat gretig met vragen klaar.
Het gaat over Alevieten, 20% van de bevolking, die zich achtergesteld voelen. Joost is het daar niet geheel mee eens, hij stelt dat zij juist meer mogelijkheden en vrijheid gekregen hebben.
De Christelijke minderheid heeft veel geleden en is gemarginaliseerd. Veel onteigeningen hebben plaats gevonden. Maar Erdoğan heeft wél meer gedaan dan zijn voorgangers voor Joden, Grieken en Armeniërs.
Militairen, die ingrijpen in Turkije, (wat eerder gemakkelijk gebeurde) het is niet meer van deze tijd. Na de coupe, kwamen er velen van hen in de gevangenis.
Over de aanstichters van de coupe is nog geen duidelijkheid, maar de algemene mening is wel dat er behoefte is aan democratie. Het westen heeft de impact van de coupe, waarbij zeker 265 doden en vele gewonden vielen, onderschat.
Wordt de secularisatie teruggedraaid?
De Sharia is geen Turks ding, Turkije blijft een seculiere staat, maar de verworvenheden van Atatürk, worden wel aangepast aan de overtuiging van Erdoğan. Er sluipt conservatisme binnen Turkije, b.v. abortus, niet verboden maar wel heel moeilijk gemaakt.
Hoe zal het gaan met de toetreding van Turkije tot de EU?
Het is dubbel: zolang de Turken er nog baat bij hebben is het streven er nog. Maar er is ook gevoel dat de EU Turkije heeft laten vallen. Niet alle landen van de EU staan nog achter de toetreding.
Zal er fraude zijn bij het referendum?
Meestal is er veel controle, zijn er vrijwilligers die zelf lijsten maken en dat klopt wel ongeveer. Dit keer zijn er echter weinig vrijwilligers en zal die controle moeilijk zijn.
Hoe staat het met de vluchtelingen deal?
In Turkije worden 3 miljoen mensen op een redelijke manier opgevangen. Dat moet niet onderschat worden. Erdoğan heeft ook zelf voordeel van de deal en zal deze waarschijnlijk in stand houden.
Zo kunnen we nog uren doorgaan, de interesse is er zeker en Joost heet een schat van kennis en ervaring. Maar de tijd is op, de aanwezigen gaan voldaan naar huis.
