aan het Ministerie van Defensie en Provinciale Staten Overijssel: betreffende militaire functie vliegveld Twente Enschede, 3 april 2017

by on 05/04/2017 in Vredesactiviteiten

Persbericht en twee brieven:

Enschede, 3 april 2017 – Stichting Vredes- En DuurzaamheidsActiviteiten Netwerkstad (VEDAN) en Enschede voor Vrede hebben met verbijstering kennisgenomen van de uitspraak van Luchtkolonel Apon zoals opgetekend in de Twentsche Courant Tubantia van vrijdag 31 maart jl. De opgetekende uitspraak is in flagrante tegenspraak met eerdere uitspraken van Defensie over het militaire mede-gebruik van wat sinds 1 april jl. de burgerluchthaven Twente is.
In het verslag van de krant over de overdracht van de voormalige militaire luchtmachtbasis aan de provincie Overijssel wordt gesteld dat de banden met Defensie niet helemaal worden doorgesneden. “Het departement zal Twente ‘weten te vinden’ voor het houden van militaire oefeningen, gaf kolonel Jan-Paul Apon tijdens de ceremoniële ‘opening’ van het burgervliegveld aan. Vermoedelijk ‘binnenkort’ al.” aldus het verslag van Teun Staal.
In haar reactienota op een door stichting VEDAN en Enschede voor Vrede in december 2015 ingediende zienswijze op de toekomst van de vliegbasis stelt het ministerie van Defensie echter onomwonden: “Als de militaire aanwijzing vervalt of wordt ingetrokken, wordt Twente met ingang van die datum een burgerluchthaven van regionale betekenis. Het zal dan niet meer mogelijk en toegestaan zijn om de luchthaven militair te gebruiken. Met het vaststellen van het luchthavenbesluit per 1 november 2016 komt er dus op Twente definitief een einde aan de voorheen op de luchthaven uitgevoerde militaire activiteiten.”
Ook de provincie Overijssel heeft in het vorige maand door Provinciale Staten vastgestelde Luchthavenbesluit bepaald dat “het [is] toegestaan op de luchthaven incidenteel te landen en op te stijgen met militaire vliegtuigen en militaire helikopters, indien deze vliegbewegingen plaatsvinden ten behoeve van vluchten die humanitair, militair of maatschappelijk noodzakelijk zijn.”
In haar reactienota op een door stichting VEDAN en Enschede voor Vrede in de zomer van 2016 ingediende zienswijze op dit punt bevestigt de provincie “na overleg met Defensie” dat het hier inderdaad om incidentele en noodzakelijke vliegbewegingen gaat en deze bepaling is opgenomen om de deur voor incidentele en noodzakelijke militaire vliegbewegingen niet helemaal dicht te gooien.
In een tweetal vandaag verstuurde en bijgevoegde brieven hebben stichting VEDAN en Enschede voor Vrede inmiddels aan zowel Provinciale Staten als aan het ministerie van Defensie gevraagd hoe deze eerdere uitspraken zich verhouden tot de uitingen van kolonel Apon.

VEDAN

Stichting Vredes- en DuurzaamheidsActiviteiten Netwerkstad

aan het Ministerie van Defensie
Postbus 20701
2500 ES Den Haag

betreft: militaire functie vliegveld Twente Enschede, 3 april 2017

Geachte dames en heren,

Vorige week werd de voormalige militaire vliegbasis Twenthe als burgerluchthaven door Defensie overgedragen
aan de provincie Overijssel. Tot onze verbijstering lazen we op vrijdag 31 maart 2017 in het artikel dat Twentsche
Courant Tubantia (op pagina 2) aan deze overdracht besteedde:
… helemaal doorgesneden worden de banden met Defensie niet. Het departement zal Twente ‘weten te
vinden’ voor het houden van militaire oefeningen, gaf kolonel Jan-Paul Apon tijdens de ceremoniële
‘opening’ van het burgervliegveld aan. Vermoedelijk ‘binnenkort’ al.

In reactie op onze Zienswijze d.d. 29 december 2015 inzake de besluiten van Defensie tot het verlenen van
ontheffing op de aanvragen van een viertal bedrijven stelde het Ministerie namelijk onomwonden:
Als de militaire aanwijzing vervalt of wordt ingetrokken, wordt Twente met ingang van die datum een
burgerluchthaven van regionale betekenis. Het zal dan niet meer mogelijk en toegestaan zijn om de
luchthaven militair te gebruiken. Met het vaststellen van het luchthavenbesluit per 1 november 2016 komt
er dus op Twente definitief een einde aan de voorheen op de luchthaven uitgevoerde militaire activiteiten.

In het inmiddels door Provinciale Staten vastgestelde Luchthavenbesluit staat evenwel (in artikel 5.2.2.2.6
(Luchthavenverkeer)):
1. Op de luchthaven is uitsluitend burgerluchtverkeer toegestaan.
2. In afwijking van het eerste lid is het toegestaan op de luchthaven incidenteel te landen en op te stijgen
met militaire vliegtuigen en militaire helikopters, indien deze vliegbewegingen plaatsvinden ten behoeve
van vluchten die humanitair, militair of maatschappelijk noodzakelijk zijn.
Desgevraagd liet Gedeputeerde Staten ons weten dat zij “Na overleg met het ministerie van Defensie” de
volgende reactie kunnen geven op de door ons opgemerkte tegenspraak:
(…) In artikel 6.6 van het definitief luchthavenbesluit staat dat incidenteel gebruik is toegestaan, mits de
vliegbewegingen humanitair, militair of maatschappelijk noodzakelijk zijn. Dat wij voor incidenteel gebruik
een uitzondering willen maken is logisch, omdat wij met het oog op de verdere toekomst niet willen en
niet kunnen uitsluiten, dat genoemde noodzaak zich af en toe aandient.
Hieruit blijkt naar onze mening duidelijk dat de bepaling in het tweede lid van het aangehaalde artikel niet meer
dan een opening is naar incidenteel en noodzakelijk gebruik door Defensie. Niet voor regelmatige militaire
oefeningen e.d. Militaire oefeningen behoren immers tot de normale bedrijfsvoering van Defensie en niet tot
“noodzakelijkheden” waarvoor “incidentele uitzonderingen” gemaakt zouden moeten worden. Als Defensie het
provinciale burgervliegveld voor militaire oefeningen had willen gebruiken, had ze hierover helderheid kunnen en
ook moeten verschaffen in haar reactie op zowel onze vraag aan Defensie als op die van Gedeputeerde Staten
waarnaar het college verwijst in haar reactie op onze zienswijze.
Gezien het bovenstaande zouden we graag duidelijkheid krijgen hoe de door de krant opgetekende uitspraak van
kolonel Apon zich verhoudt tot de hierboven aangehaalde beweringen van het ministerie.
In de bijgevoegde brief aan Provinciale Staten van de provincie Overijssel kunt u lezen dat wij het houden van
militaire oefeningen op de burgerluchthaven Twente niet in overeenstemming achten met het door Provinciale
Staten genomen Luchthavenbesluit en dat we aannemen dat de provincie haar medewerking hier ook niet aan zal
verlenen.

Met vriendelijke groet,
namens stichting VEDAN en Enschede voor Vrede,

ir. Jan Schaake

aan de: Provinciale Staten van de provincie Overijssel
Postbus 10078
8000 GB Zwolle

betreft: militaire functie vliegveld Twente Enschede, 3 april 2017

Geachte Statenleden,

Afgelopen maand heeft u het Luchthavenbesluit genomen inzake de voormalige militaire vliegbasis Twenthe. Bij
dat besluit zijn de verschillende ingediende Zienswijzen en ook de reacties van Gedeputeerde Staten daarop
betrokken. Zo ook de Zienswijze en de reactie daarop van stichting VEDAN en Enschede voor Vrede (nr.69) die
ondergetekende mondeling heeft mogen toelichten op uw commissievergadering Economie d.d. 8 februari 2017.

In de mondelinge toelichting lag de nadruk op het testen van grotere drones op de Technology Base Twente die in
de praktijk vooral een militaire toepassing zullen hebben. Aan het begin van de mondelinge toelichting is echter
ook nog kort stilgestaan bij het eerste punt uit onze Zienswijze dat we op in de reactienota echter door
Gedeputeerde Staten helder en naar onze tevredenheid beantwoord achtten. Het ging hierbij om het militair
medegebruik van het burgervliegveld. In onze Zienswijze wezen we op de tegenspraak tussen de reactie van
Defensie op een eerdere Zienswijze van onze kant (d.d. 29 december 2015 inzake de besluiten van Defensie tot
het verlenen van ontheffing op de aanvragen van een viertal bedrijven) en het aan uw Staten voorgelegde
Luchthavenbesluit. Defensie stelde in haar reactie aan ons onomwonden:
Als de militaire aanwijzing vervalt of wordt ingetrokken, wordt Twente met ingang van die datum een
burgerluchthaven van regionale betekenis. Het zal dan niet meer mogelijk en toegestaan zijn om de
luchthaven militair te gebruiken. Met het vaststellen van het luchthavenbesluit per 1 november 2016 komt
er dus op Twente definitief een einde aan de voorheen op de luchthaven uitgevoerde militaire activiteiten.
In het door Gedeputeerde Staten aan u voorgelegde en inmiddels door u vastgestelde Luchthavenbesluit staat
evenwel (in artikel 5.2.2.2.6 (Luchthavenverkeer)):
1. Op de luchthaven is uitsluitend burgerluchtverkeer toegestaan.
2. In afwijking van het eerste lid is het toegestaan op de luchthaven incidenteel te landen en op te stijgen
met militaire vliegtuigen en militaire helikopters, indien deze vliegbewegingen plaatsvinden ten behoeve
van vluchten die humanitair, militair of maatschappelijk noodzakelijk zijn.
In haar reactienota schreef Gedeputeerde Staten naar aanleiding van dit punt (69.02):
Na overleg met het ministerie van Defensie geven wij u hierop de volgende reactie:
(…) In artikel 6.6 van het definitief luchthavenbesluit staat dat incidenteel gebruik is toegestaan, mits de
vliegbewegingen humanitair, militair of maatschappelijk noodzakelijk zijn. Dat wij voor incidenteel gebruik
een uitzondering willen maken is logisch, omdat wij met het oog op de verdere toekomst niet willen en
niet kunnen uitsluiten, dat genoemde noodzaak zich af en toe aandient.
Hieruit blijkt naar onze mening duidelijk dat de bepaling in het tweede lid van het aangehaalde artikel niet meer
dan een opening is naar incidenteel en noodzakelijk gebruik door Defensie. Niet voor regelmatige militaire
oefeningen e.d. die dan immers meegenomen zouden moeten worden in de berekeningen van het aantal
vliegbewegingen en de maximaal toegestane geluidsproductie.
In onze mondelinge toelichting van 8 februari jl. constateerden wij dan ook
(…) de eigenlijke vliegveldfaciliteiten zullen enkel incidenteel en in geval van noodzaak voor militaire
doeleinden gebruikt worden. Dus niet, zo constateren wij dan, als reserve-vliegbasis voor het geval op
Eindhoven, Volkel of Leeuwarden groot onderhoud nodig is of voor militaire oefeningen zoals vier jaar
geleden nog het geval was met de grote, internationale oefening Hellehond (Cerberus Guard). Wat dat
betreft dus: einde oefening. Helder.
Deze conclusie werd door Gedeputeerde Staten niet tegengesproken.

Tot onze verbijstering lazen we op vrijdag 31 maart 2017 in het artikel dat Twentsche Courant Tubantia (op
pagina 2) aan de overdracht van de voormalige vliegbasis door Defensie aan de provincie besteedde:
… helemaal doorgesneden worden de banden met Defensie niet. Het departement zal Twente ‘weten te
vinden’ voor het houden van militaire oefeningen, gaf kolonel Jan-Paul Apon tijdens de ceremoniële
‘opening’ van het burgervliegveld aan. Vermoedelijk ‘binnenkort’ al.

Dit lijkt ons in flagrante tegenspraak met de hierboven aangehaalde eerdere stellingname van Defensie en de
reactie van Gedeputeerde Staten op deze stellingname. Militaire oefeningen behoren tot de normale
bedrijfsvoering van Defensie en niet tot “noodzakelijkheden” waarvoor “incidentele uitzonderingen” gemaakt
zouden moeten worden. Als Defensie het provinciale burgervliegveld voor militaire oefeningen had willen
gebruiken, had ze hierover helderheid kunnen en ook moeten verschaffen in haar reactie op zowel onze vraag
aan Defensie als op die van Gedeputeerde Staten waarnaar het college verwijst in haar reactie op onze zienswijze.

Gezien het bovenstaande lijkt ons het houden van militaire oefeningen op de burgerluchthaven Twente niet in
overeenstemming te zijn met het door uw Staten genomen Luchthavenbesluit en we nemen aan dat de provincie
hieraan haar medewerking ook niet zal verlenen.

Met vriendelijke groet,
namens stichting VEDAN en Enschede voor Vrede,

ir. Jan Schaake